چرا سینمای ایران در اولویت تلویزیون نیست؟

سعید رجبی فروتن؛

در سالی که با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نامگذاری شده است، صداوسیما به دلیل جایگاهی که در قانون اساسی در نسبت با رهبری نظام دارد، باید قدم‌های موثری را برای تحقق این پیام بردارد و با خرید حقوق تلویزیونی فیلم‌های ایرانی، حمایت از سرمایه‌گذاران را در سرلوحه کار خود قرار بدهد.

مخاطب تلویزیون می‌پرسد چگونه است که در ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر تعداد زیادی از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی برای پوشش اخبار و حواشی جشنواره به صف می‌شوند و به نقد فیلم‌ها می‌پردازند؛ در طول سال برنامه‌هایی درباره سینمای ایران به‌ طور ثابت در باکس پخش شبکه‌های پرمخاطب قرار می‌گیرند اما تلویزیون خرید و نمایش فیلم‌های ایرانی را از مخاطب خود دریغ می‌کند؟

اگر تولید برنامه‌های مختلف درباره سینما نوعی وظیفه فرهنگی است، حمایت از تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران سینما یکی از مبرم‌ترین وظایفی است که تلویزیون در قبال سینمای ملی دارد. شاهد این ادعا مقایسه حجم بالای فیلم‌های خارجی با معدود فیلم‌های سینمایی ایرانی در تعطیلات نوروزی امسال است. امسال در سبد خرید تلویزیون ۸ فیلم: آپاراتچی، آبی روشن، پرویز، سرهنگ ثریا، پالایشگاه، نگهبان شب، عطر آلود، بیرو، شب طلایی و انیمیشن‌های مسافری از گانورا و ایلیا در جست‌وجوی قهرمان مشاهده شد که به‌طور پراکنده در شبکه‌های مختلف سیما پخش شدند. تعداد فیلم‌های خارجی این بازه زمانی بیش از ده برابر فیلم‌های تولید داخل بود که به این ترتیب فیلم‌های ایرانی در بین آنها عددی به حساب نمی‌آیند.

از یاد نبریم که تولیدات سینمای ایران در سه سال گذشته اغلب تحت نظارت دولت همسو با صداوسیما ساخته شده بودند و اگر فرض را بر فیلتر و ضوابط موردنظر تلویزیون بگذاریم، قطعا آثار به مراتب بیشتری می‌توانستند با تور مدیران خرید تلویزیون صید شوند.

با یک حساب دوتا دوتا چهارتا می‌توان حدس زد که به‌رغم افزایش قیمت دلار، خرید فیلم خارجی برای واحد تامین فیلم خارجی تلویزیون هنوز ارزان‌تر از فیلم‌های ایرانی تمام می‌شود اما باز هم تلویزیون نباید اولویت‌های فرهنگی خود را فراموش کند و همه‌چیز را به چرتکه و حساب و کتاب مالی بسپارد.

ویژگی مشترک اغلب فیلم‌های ۱۰گانه پخش شده امسال فروش ضعیف آنها در گیشه سال‌های گذشته است؛ این امر به معنی دست بالای صداوسیما در چانه‌زنی و مذاکرات خرید بوده است. پس بازهم این گمانه تقویت می‌گردد که واحد تامین فیلم تلویزیون صرفه و صلاح مالی را ارجح بر خرید فیلم‌های پرمخاطب سینما دانسته است. گزینش فیلم‌های ارزان‌قیمت از‌سوی تلویزیون درحالی صورت گرفته است که تعداد قابل‌توجهی از سریال‌های تلویزیونی به‌رغم هزینه سنگین تولید آنها بازخورد مثبتی از مخاطب نگرفته‌اند و بیننده زیادی نداشته‌اند. سریال‌هایی که هیچ‌گاه از‌سوی مخاطبان ‌آی‌فیلم نیز تقاضایی برای تماشای آنها ابراز نمی‌شود.

اگر با نگاه اقتصادی مدیران تامین فیلم تلویزیون به سراغ فیلم‌های نسبتا موفق سینمای ایران برویم، آورده مالی چنین فیلم‌هایی جذب آگهی‌های بازرگانی برای شبکه‌های نمایش‌دهنده فیلم‌هاست. البته حساب کمدی‌های پرفروش سینما که فعلا فاصله نجومی با ضوابط پخش تلویزیون دارند، جداست اما فیلم‌های میانه جدول فروش زیادی را می‌توان نام برد که با کمی اغماض جام‌جم‌نشینان، قابل خرید و پخش از تلویزیون هستند. ممکن است مدیران تلویزیون واگذاری حقوق اینترنتی اغلب فیلم‌ها را بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از خرید آنها بسازند؛ زیرا سکوهای اینترنتی فیلم و سریال به عنوان خریدار فیلم‌های ایرانی پس از اکران آنلاین، فیلم‌ها را در آرشیو محتوایی خود قرار داده و در دسترس دایمی کاربران قرار می‌دهند.

در پاسخ باید گفت رفتار به ‌شدت مقتصدانه تلویزیون برای خرید فیلم ایرانی، تا قبل از توسعه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر هم آزار‌دهنده بود؛ ضمن آنکه با خرید حقوق پخش تلویزیونی فیلم‌ها، جمعیت بیشتری به تماشای فیلم ایرانی می‌پردازند و در لابه‌لای انبوه فیلم‌های خارجی و تله‌فیلم‌های کم‌کیفیت تلویزیون، مردم سینمای ایران را از یاد نمی‌برند. پس واگذاری حقوق اینترنتی فیلم‌ها مانع از خرید حق پخش تلویزیونی آنها نیست. همان‌طور که پخش غیرقانونی فیلم و سریال‌های ایرانی توسط شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای، خرید فیلم‌ را از دستور کار سکوها خارج نکرده است.

در سالی که با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نامگذاری شده است، صداوسیما به دلیل جایگاهی که در قانون اساسی در نسبت با رهبری نظام دارد، باید قدم‌های موثری را برای تحقق این پیام بردارد و با خرید حقوق تلویزیونی فیلم‌های ایرانی، حمایت از سرمایه‌گذاران را در سرلوحه کار خود قرار بدهد. مصوبات مختلف شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس و دولت برای هم افزایی دستگاه‌های فرهنگی باید یک جایی بروز و ظهور پیدا کند و بخشی از بودجه و اعتبارات روبه رشد صداوسیما در قوانین بودجه، باید مصروف حمایت از سینمای ایران و ارتقای محتوایی آن شود.